آشنایی با سردخانه کنترل اتمسفر و مزایای آن - الکتروبهمن

آشنایی با سردخانه کنترل اتمسفر

چه زمانی استفاده از سردخانه کنترل اتمسفر ضروریست؟

با توجه به زمان انبارداری میوه و سبزی حتی فیزیولوزی میوه و سبزیجات و ﺷﺮاﯾﻂ ﭘﯿﺶ از ﺑﺮداﺷﺖ، دﻣﺎ، رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﯽ، اﮐﺴﯿﮋن و دی اﮐﺴﯿﺪ ﮐﺮﺑﻦ باید ارزیابی کرد که از چه سردخانه ای استفاده شود، ﻋﻮاﻣﻠﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﻏﻠﻈﺖ اﮐﺴﯿﮋن، دی اﮐﺴﯿﺪﮐﺮﺑﻦ، ﻧﯿﺘﺮوژن و دﻣﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﺎﺛﯿﺮ را ﺑﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری ﻣﺤﺼﻮل دارﻧﺪ و ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻋﻤﺮ اﻧﺒﺎرداری ﻣﺤﺼﻮل را اﻓﺰاﯾﺶ داد. در ﺷﺮاﯾﻂ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﺷﺪه ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ در محدوده ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ، ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدی ﻣﯽ ﺗﻮان ﻓﻌﻞ و اﻧﻔﻌﺎﻻت ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ را ﻣﺤﺪود کرده و بر مدت زﻣﺎن ﻧﮕﻬﺪاری ﻣﺤﺼﻮل ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﻓﺰود.

مقاله آموزشی: آشنایی با اصول سردخانه نگهداری دارو

عملکرد سردخانه کنترل اتمسفر

دﻣﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻨﻔﺲ، ﮐﻨﺘﺮل رﺷﺪ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎ و ﺑﻪ ﺗﻌﻮﯾﻖ فعالیت متابولیکی بافت گیاهی کمک می کند. کاهش دﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ۱۰ درﺟﻪ سلسیوس، ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻨﻔﺲ را ۲ ﯾﺎ ۳ ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﻢ ﺗﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ﺷﺪت ﺗﻨﻔﺲ در ﮔﯿﺎﻫﺎن و ﺑﺮ حسب اﻧﺪام ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ اما در ﻫﺮ ﺣﺎل در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﻨﻔﺲ ﺟﺎﻧﻮران، تنفس در ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺿﻌﯿﻒ اﺳﺖ. در ﮔﯿﺎﻫﺎن، اﻧﺪام ﻫﺎی در ﺣﺎل رﺷﺪ و ﺟﻮان و در داﻧﻪ ﻫﺎی در ﺣﺎل روﯾﺶ، ﻣﯿﺰان ﺗﻨﻔﺲ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ. در ﮔﻞ ﻫﺎی در ﺣﺎل باز ﺷﺪن و ﺑﻪ وﯾﮋه در اﻧﺪام ﻫﺎی ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻠﯽ، ﺗﻨﻔﺲ ﺷﺪﯾﺪﺗﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ، ماندگاری اﯾﻦ اﻧﺪام ﻫﺎ ﮐﻤﺘﺮ است.

مزایا ی استفاده از اتمسفر کنترل شده

• افزایش عمر و کیفیت میوه و سبزیجات 

• نگهداری ﺑﻬﺘﺮ و زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮ ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﺸﺎورزی

• عدم اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ در ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ ﻣﻮرد ﻣﺼﺮف

• جلوگیری از ﺑﯽ ﻧﻈﻤﯽ ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮏ در ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎی زﻧﺪه و ﻓﺴﺎد ﺛﺎﻧﻮی ﺗﻮﺳﻂ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎی ﻏﯿﺮﻫﻮازی

علت افزایش طول  ﻋﻤﺮ و ﮐﯿﻔﯿﺖ بعد از ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺤﺪوده وﺳﯿﻌﯽ از ﻣﯿﻮه ﻫﺎ و سبزیجات نگهداری آن ها توسط سردخانه هایی با قابلیت کنترل اتمسفر بوده است، مقدار گاز و درجه حرارت بسیار تعیین کننده است و علت استفاده تجاری از آن نگهداری از میوه و سبزیجات در طولانی مدت و خارج از فصل برداشت است. عدم استفاده از مواد شیمیایی در مواد غذایی مصرفی از دیگر مزیت های این سردخانه است.

ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻫﻮا ﺷﺎﻣﻞ ۷۸ درﺻﺪ ازت، ۲۱ درﺻﺪ اﮐﺴﯿﮋن و ﻣﺎﺑﻘﯽ را ﮔﺎزﮐﺮﺑﻨﯿﮏ و ﮔﺎزﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ. ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ دی اﮐﺴﯿﺪﮐﺮﺑﻦ و کاهش اﮐﺴﯿﮋن ﻣﯿﺰان ﺗﻨﻔﺲ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد، اﻣﺎ باید کنترل ﺻﺤﯿﺢ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد ﺗﺎ از ﺑﯽ ﻧﻈﻤﯽ ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮژﯾﮏ در ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎی زﻧﺪه و ﻓﺴﺎد ثانوی ﺗﻮﺳﻂ ﻣﯿﮑﺮوارﮔﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎی ﻏﯿﺮ ﻫﻮازی ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﺷﻮد.

مقاله آموزشی: آشنایی با سردخانه لبنیات

درب‌ های مخصوص کنترل اتمسفر

در حال حاضر در کشورهای تولید کننده سیب، کیوی، میوه های هسته ‌دار و بسیاری از انواع میوه از این سیستم به دلیل افزایش عمر انباری محصول و کاهش ضایعات استفاده شده که این صنعت در ایران به کار گرفته شده و تعدادی از سردخانه ‌ها به این سیستم مجهز شده است.

هوای اتاقک ‌های با اتمسفرکنترل شده برای تنفس انسان به هیچ‌ وجه مساعد نیست از این‌ رو هیچوقت نباید بدون ماسک اکسیژن به چنین سردخانه‌ ای وارد شد. در موقع خارج کردن میوه از سردخانه باید قبل از داخل شدن چند ساعتی در سردخانه را باز گذاشت تا هوای داخل سردخانه کاملا خارج شود.

مزایای سیستم اتمسفر کنترل شده:

میوه ‌های نگهداری شده تحت شرایط اتمسفر کنترل شده علاوه بر این که از انبار بهتری برخوردار بوده به صورتی که در حدود دو برابر سردخانه های معمولی قابلیت نگهداری دارند، از کیفیت بسیار بهتری برخوردار می ‌شوند. به طور مثال آلو، هلو، شلیل، سیب، گلابی، کیوی و موز در صورت نگهداری در مدت زمان مشابه با سردخانه معمولی دارای کیفیت بسیار بهتری خواهد بود.

سیب‌ های نگهداری شده با این روش بستگی به رقم حداقل تا هشت ماه کیفیت خود را بدون پوک شدن نگهداری کرده و یا آلو بدون تغییر رنگ تا سه ماه قابل نگهداری شده در حالی که در سردخانه معمولی بلافاصله بعد از خروج تغییر رنگ می‌ دهد در مورد هلو و شلیل علاوه بر افزایش عمر انباری آن، از نرمی و بدی طعم جلوگیری می کند.

زیان ها

هوای داخل سردخانه غیر قابل تنفس است و بیش از چند بار نمی‌ توان در سردخانه را باز یا بسته کرد و البته هزینه این‌ سردخانه بیشتر است.

نحوه پر کردن سالن ها

سالن های سردخانه کنترل اتمسفر مثل سالن های عادی پر می شوند و نیاز است فضای لازم برای عبور جریان هوا در نظر گرفته شود. بهتر است اتاق ها با سرعت بیشتری پر شوند و بعد از رسیدن دما به اندازه مورد نظر درها بسته و بعد از آن دستگاه کاهش گاز اکسیژن به کار انداخته شود.

مقاله آموزشی: آشنایی با سردخانه گوشت و مرغ

تجهیزات سردخانه کنترل اتمسفر

1)ژنراتور نیتروژن برای کنترل مقدار اکسیژن

2)سیستم کنترل

3)مبدل اتیلن

4)سیستم رطوبت زایی

5)درب های فشرده شده با گاز

6)مواد آب بندی گازی

7)تجهیزات جانبی نظیر بافرهای انعطاف پذیر، شیرهای فشار بالا و غیره

محصولاتی که قابل نگهداری در سردخانه هستند:

تمام محصولات باغی و سبزی ‌ها و حتی میوه ‌های آجیلی در شرایط کنترل شده با کیفیت بهتری نسبت به سردخانه‌ های معمولی قابل نگهداری هستند.

آفات انباری محصولاتی مثل پسته، بادام، فندق و تمامی محصولاتی که در معرض آفات و حشرات هستند در این سیستم نابود می‌ شوند.

بیشتر برای نگهداری سیب، گلابی، آلو، زردآلو، هلو، شلیل، موز، انبه، کیوی و میوه‌ های دیگر استفاده می ‌شود.

 سبزیجات حساس مثل انواع گل کلم، کلم بروکلی، گوجه فرنگی، کاهو و غیره با استفاده از این گونه انبارها برای مدت طولانی ‌تر و با کیفیت بهتر نگهداری می‌ شوند.

مقاله آموزشی: استفاده از سردخانه چه اهمیتی دارد؟

انواع سردخانه های C.A 

در تحقیقات ابتدایی که در موسسه تحقیقات کمبریج انگلستان به عمل آمد، با توجه به تنفس محصول به ویژه سیب که بعد از برداشت هم ادامه دارد و در اثر این عمل گاز اکسیژن هوا مصرف شده و در مقابل گاز کربنیک ایجاد می ‌شود (در ازای هر واحد اکسیژن یک واحد گاز کربنیک تولید می‌ شود) و با توجه به این که اکسیژن موجود در هوا ۱۹% وگاز کربنیک تنها ۰۳/۰ درصد از وزن هوا را تشکیل می ‌دهد، در مدت زمان تقریبی یک ماه تا یک ماه و نیم (بستگی به مرحله رسیدگی میوه در زمان برداشت و درزبندی اطاق) به درازا می ‌کشد.

اولین سردخانه با اتمسفر کنترل شده در این مرکز با موفقیت آزمایش شد و بعد از آن برای اولین بار در یک اتاق ۳۶ تنی به صورت تجاری سیب نگهداری و با توجه به افزودن عمر انباری محصول سیب‌ های انباری در این اتاق با بهای بسیار خوبی به فروش رفته و همین کار باعث شد تا تولید کنندگان به سوی این سیستم جلب شوند. فرانسه خیلی زود این سیستم را پذیرفته و به سرعت سردخانه ‌های قدیم و جدید خود را به سیستم C.A مجهز کرد و بعد از آن کشورهای اروپایی و سپس ایالات متحده و در حال حاضر تمامی کشورهای تولیدکننده میوه‌ های دانه‌ دار، هسته دار، کیوی، موز و میوه‌ های گرم‌ سیری و بعضی از انواع سبزیجات از این سیستم استفاده می ‌کنند.

سیستم اتمسفر کنترل شده همانند بسیاری از تولیدات صنعتی با پیشرفت بسیار سریعی رو به رو شده طوری که در حال حاضر مقدار گاز اکسیژن را از سه و نیم درصد به اندازه ۹/. درصد کاهش داده که به علت کاهش اکسیژن تا این اندازه و آن‌ هم در مدت زمان کوتاه (تحت عنوان سردخانه های (U.L.O که تنها توسط دستگاه‌ های مدرن امکان پذیر است، نگهداری بسیاری از محصولات برای مدت زمان بسیار طولانی‌ تر با کیفیت عالی بدون تغیر رنگ و طعم بعد از خروج از سردخانه را میسر کرده است.

با استفاده از دستگاه های نوین، گاز کربنیک تولیدی در اندازه مورد نظر و در تمام دوره نگهداری کنترل می‌شود. سیستم های جدید کامل کامپیوتریزه بوده و بعد از انبار کردن محصول و بستن درها تمام مراحل کاهش و افزایش این دو گاز به طور خودکار کنترل می ‌شود.

با توجه به دستگاه کاهش گاز اکسیژن بر خلاف گذشته، در حال حاضر امکان باز کردن درها و خارج سازی میوه برای چند بار فراهم شده است و به این ترتیب در صورت پسند بازار می ‌توان درها را باز کرده و قسمتی از میوه را خارج کرده و با استفاده از دستگاه کاهش گاز اکسیژن بار دیگر ترکیب دلخواه را در اتاق به وجود آورد. این از مزایای دستگاه‌های نوین است. با توجه به نبودن گاز اکسیژن و کشنده بودن هوای داخل اتاق ‌ها اول باید درها را باز گذاشت تا هوا وارد شده و وقتی دستگاه ترکیب مناسب هوای معمولی را اعلام کرد بعد از آن می ‌توان به اتاق وارد شد.

مقاله آموزشی: معرفی انواع درب سردخانه ای

هزینه ساخت سردخانه

قیمت و هزینه احداث سردخانه کنترل اتمسفر به نوع و ابعاد آن بستگی دارد. علاوه بر این موارد به عواملی دیگر وابسته است:

دمای کارکرد

برق مصرفی

نوع کمپرسور

تجهیزات کنترلی و... 

مسلما هر چه قطعات استفاده شده از کیفیت بالاتری برخوردار باشند، به نسبت قیمت رو به افزایش می رود.